Ar yr 19eg o Dachwedd, bu ymarferwyr yn ymgynnull ifynychu cynhadledd ‘Magu ein plant: Dyfodol Gofal Preswyl’ yn Neuadd y Ddinas Caerdydd, er mwyn gwrando a thrafodymchwil ar faterion sy’n berthnasol i ddyfodol gofal preswyl.

Dr Alyson Rees o Brifysgol Caerdydd oedd y croesawumynychwyr y digwyddiad ac yn agor y trafodaethau. Roedd y sesiynau boreol yn canolbwyntio ar ddau recordiad ‘Lleisiau o Ofal’ (Voices from care) a chyflwyniadau gan Professor Sally Holland (Comisiynydd Plant Cymru) a Professor David Berridge o Brifysgol Bryste. 

“Mae hawliau plant yn hynod bwysig”

Agorodd gyflwyniad Professor Holland “Polisi datblygiadauYng Nghymru ers cyhoeddiad adroddiad ‘Right Care’” (Policy developments in Wales since the publication of the Right Care Report) drwy gyfeirio at gyfrifon llaw gyntaf a theimladwy’r recordiadau o ‘Lleisiau o Ofal; Byw o fewn a gadael gofal’ (Voices from Care: Living and Leaving). Siaradodd Sally Holland am bwysigrwydd cynnwys plant a phobl ifanc wrth wneud penderfyniadau am eu bywydau gangyfeirio at yr adroddiad ‘Uchelgeisiau cudd’ (Hidden Ambitions) wrth sôn bod angen i ni gynnig y gefnogaethbriodol i bobl sy’n gadael gofal cymdeithasol i allu cyrraeddeu huchelgeisiau. Yn ogystal, nododd bod trafodaethau yncael eu cynnal ar hyn o bryd i geisio eithrio pobl ifanc syddnewydd adael gofal cymdeithasol o orfod talu treth gyngornes eu bod yn 25. Gorffennodd wrth bwysleisio bod angendarpariaeth gadarn i’r bobl ifanc sydd ei angen, yn o gystal â phobl a gofynion therapiwtig, gofynion gofal cymdeithasol ac er mwyn cadw pobl niweidiol yn ddiogel. 

“Dylai pobl ifanc allu aros yng ngofal preswyl nes eu bod yn barod i adael a ddim cael eu gwthio i adael yn rhy fuan. Dylai cyn-breswylwyr dderbyn cefnogaeth barhaol.”

Nesaf, cafodd ‘Dyfodol gofal preswyl’ ei gyflwyno ganProfessor David Berridge o Brifysgol Bryste. Mae David ynweithiwr gofal preswyl gyda gwerth 30 mlynedd o ymchwil iwasanaethau plant ac wedi cynnal sawl astudiaeth ar ofalpreswyl. Yn ystod ei gyflwyniad, soniodd am y stigma sy’ngysylltiedig â gofal preswyl ac am y gostwng cyson o’rdefnydd ohono fyd eang- Yn Lloegr, mae’r defnydd ohonowedi lleihau o 40 mil I 8 mil mewn 40 mlynedd.

Nesaf, cafodd ‘Dyfodol gofal preswyl’ ei gyflwyno ganProfessor David Berridge o Brifysgol Bryste. Mae David ynweithiwr gofal preswyl gyda gwerth 30 mlynedd o ymchwil iwasanaethau plant ac wedi cynnal sawl astudiaeth ar ofalpreswyl. Yn ystod ei gyflwyniad, soniodd am y stigma sy’ngysylltiedig â gofal preswyl ac am y gostwng cyson o’rdefnydd ohono fyd eang- Yn Lloegr, mae’r defnydd ohonowedi lleihau o 40 mil I 8 mil mewn 40 mlynedd.

“Roedd yn ddechreuad ar sawl gyfeillgarwch newydd” 

Mi barhaodd y pnawn gydag ail recordiad o “Lleisiau gofal: Cyfleoedd” a phanel yn trafod “Ein dyfodol, ein lleisiau: gofal– gweledigaeth brofiadol i ofal preswyl” gyda Sean O’Neill (Plant yng Nghymru) Chris Dunn (Lleisiau o Ofal) a dauberson ifanc gyda phrofiad o ofal preswyl. Ymhlith y cwestiynau a ofynnwyd oedd ‘sut allai’r trosglwyddiad o ofalpreswyl i fywyd annibynnol gael ei wella?’ a ‘sut hoffech chi weld gofal preswyl yn newid yn y dyfodol?’ Roedd cael deallo safbwynt pobl gyda phrofiad llaw gyntaf o ofal preswyl ynrhan amhrisiadwy o’r diwrnod, gyda llawer o’r mynychwyryn cymryd rhan yn y sesiwn a ddilynodd.

Cerddi gan rhai o blant yng ngofal preswyl yn bresennol:

Ar ôl hynny bu cyflwyniad “’Creu cartref’ mewn gofalpreswyl” gan Professor Claire Cameron o UCL ac yn cau’rdiwrnod oedd cyflwyniad Lucy Treby (Gofal cymdeithasolCymru): Gofal cymdeithasol Cymru yn cefnogi’r gweithlu iarwain at ganlyniadau da i blant. ‘Social Care Wales Supporting the workforce to deliver good outcomes for children’.

Gwerth Ymrwymiad Diwylliannol a Chreadigol

Deall y profiadau a barnau pobl ifanc gyda phrofiad o ofal a gofalwyr maeth yng Nghymru.

Yn ystod 2018, rhedodd Canolfan Mileniwm Cymru rhaglen wedi seilio ar gelfyddydau a gafodd ei ariannu a chefnogi gan y Consortiwm Hyder mewn Gofal wedi arwain gan Y Rhwydwaith Maethu yng Nghymru. Dosbarthwyd y rhaglen rhwng Mai a Gorffennaf ac roedd wyth person ifanc gyda phrofiad o ofal a’u teuluoedd maethu yn gysylltiedig. Comisiynodd Prifysgol Caerdydd gan y Ganolfan Mileniwm Cymru i arwain ymchwil gyda phobl ifanc gyda phrofiad o ofal a’u gofalwyr maeth, a hwyluswyr yn ymwneud â’r dosbarthiad o’r prosiect celfyddydau. Roedd y cysylltiad o’r tîm ym Mhrifysgol Caerdydd yn ymwneud â phrosiectau cynt gyda CASCADE: Canolfan Ymchwil a Datblygiad Gofal Cymdeithasol Plant.

Amcanodd yr ymchwil i asesu’r sail adnabyddiaeth yn ymwneud ag ymrwymiad plant a phobl ​ifanc gyda phrofiad o ofal gyda’r celfyddydau, ac i archwilio’r barnau o hwyluswyr, pobl ifanc a’u gofalwyr wedi cysylltu i’r rhaglen sail-celfyddydau yn y Ganolfan Mileniwm Cymru.

Amcan 1: Coladu ac adrodd data a llenyddiaeth benodol.

Amcan 2: Arwain astudiaeth drylwyr ac ansoddol gyda hwyluswyr rhaglen, pobl ifanc gyda phrofiad o ofal, a’u teuluoedd maeth i ddarparu mewnwelediad i’w brofiad o gysylltu gyda’r rhaglen sail-celfyddydau, a barnau nhw ar beth gall cael ei wneud i wella’r model a hybu ymrwymiad gyda’r celfyddydau yn eangach.

Roedd y prosiect yn cynnwys ystod o weithgareddau megis canu, drama, gemau, dyluniad cymeriad a chreu pypedau. Roedd yna sesiwn gyda’r pypedwyr o’r cynhyrchiad theatr War Horse ac roedd pawb yn medru gwylio War Horse yn yr wythnos olaf. Cymerodd y gofalwyr maeth rhan yn rhai o’r gweithgareddau ac roedd eraill ond am bobl ifanc. Hefyd cwblheuodd pobl ifanc tystysgrif Gwobr Celfyddydau yn y datblygiad o’u sgiliau celfyddydau ac arweiniad. Er roedd y prosiect wedi amcanu tuag at bobl ifanc, gwnaeth gofalwyr maeth mwynhau cymryd rhan yn y gemau a gweithgareddau creadigol. Hefyd adroddon nhw fudd go iawn o gwrdd â gofalwyr maeth eraill a chreu rhwydweithiau cefnogol newydd. Adroddodd y bobl ifanc ystod eang o fuddion, yn cynnwys gwell hyder, dysgu sgiliau creadigol newydd, gwaith tîm, amynedd, a chreu ffrindiau.

“Dysgais i fy mod yn greadigol. Dysgais sut i wneud i byped symud a sut mae ceffylau yn symud a cherdded.” Charley

“Dysgais sut i oroesi heriau a chael hwyl. Dysgais sut i fod yn hyderus o gwmpas eraill.” Amy

“Gweithiom ni ynghyd fel tîm. Roedd gweithio mewn tîm yn ARBENNIG!” Ebony

“Rydw i’n falch o fy hun am ddim mynd i wrthdaro a llwyddais i greu ffrindiau ac mae fy hyder yn well.” Bella

Aeth y buddion yn bellach na’r prosiect a defnyddiodd y bobl ifanc beth roedden nhw wedi dysgu yng nghyd-destunau eraill megis dosbarthau drama a chelf yn yr ysgol. Aeth dau berson ifanc ymlaen i ymuno â grŵp drama a pherfformiwyd mewn sioe ddiweddar. Siaradodd gofalwyr maeth am sut roedd y bobl ifanc maen nhw’n gofalu amdano wedi cynyddu mewn hyder ar hyd y prosiect, fel gwnaeth yr hwyluswyr a welodd trawsnewidiad go iawn yn y bobl ifanc. Mynychodd y tîm ymchwil y sesiynau yn ogystal â chyfweld pawb ac roedd wedi ymrwymo, a gwelsant nhw’r effaith arwyddocaol roedd y prosiect wedi cael ar bawb.

Cododd adroddiad y prosiect cyfres o 18 awgrym yn cynnwys; Dylai astudiaethau dyfodol ar y pwnc yma blaendiro adborth wedi canolbwyntio ar gyfranogwyr o bobl ifanc gyda phrofiad o ofal, gan mae nifer yn dibynnu ar adborth wedi adrodd gan oedolion. Tynnodd yr adroddiad yma o safbwyntiau gofalwyr maeth, hwyluswyr a phobl ifanc gyda phrofiad o ofal a dylai’r model yma gael ei fabwysiadu mewn gwaith dyfodol er mwyn ennill dealltwriaeth a gwerthusiad mwy amrywiol o raglenni wedi seilio ar gelfyddydau.

Adroddodd yr astudiaeth nifer o fuddion o fynychu’r rhaglen, yn cynnwys gwell hyder, datblygiad cymdeithasol ac emosiynol, a sgiliau wedi seilio ar gelfyddydau, a chafodd ei brofi yn gyfrifon y bobl ifanc, gofalwyr maeth a hwyluswyr. Dylai ymchwil dyfodol mabwysiadu dynesiad hydredol i archwilio os mae’r buddion canfyddedig yma’n dros dro neu os oes ganddyn nhw effeithiau hir tymor.

Dylai rhaglenni dyfodol darparu mynychiad i weithgareddau heb dâl ar gyfer bobl ifanc gyda phrofiad o ofal ac archwilio llwybrau trawsnewidiol mewn i weithgareddau bellach i wella’r cynaladwyedd o ymyriadau celfyddydau.

Dylai rhaglenni dyfodol ystyried y moddau mae prosiectau wedi seilio ar gelfyddydau’n gallu cyrchu, ymrwymo a chynnwys pobl ifanc mewn gofal sydd heb gymorth gofalwr maeth ‘ymgysylltiedig’.

Mae Brifysgol Caerdydd yn parhau i weithio gyda’r Rhwydwaith Maethu a Ganolfan Mileniwm Cymru i ystyried cyfleuoedd bellach ar gyfer ymrwymo pobl ifanc gyda phrofiad o ofal gyda’r celfyddydau a diwylliant.

Cyfeiriadau

Mannay, D., Smith, P., Jennings, S., Turney, C. and Davies, P. 2018. The value of cultural and creative engagement: Understanding the experiences and opinions of care-experienced young people and foster carers in Wales. Project Report. Cardiff: Wales Millennium Centre.

Mannay, D., Smith, P., Jennings, S., Turney, C. and Davies, P. Executive Summary: The value of cultural and creative engagement: Understanding the experiences and opinions of care-experienced young people and foster carers in Wales. Technical Report.

Mae Llywodraeth Cymru wedi ariannu Plant yng Nghymru ers tair blynedd i ddatblygu adnoddau newydd ar gyfer plant a phobl ifanc sydd a phrofiad gofal ledled Cymru.

Ers dechrau y prosiect yn 2016, rydym wedi bod yn gweithio yn uniongyrchol gyda plant a phobl ifanc i cyd-gynhyrchu cyfres o ganllawiau a phynciau yn ymwneud a’i hawlaiau o dan Rhan 6 o’r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014. Mae yr holl ganllawiau ar gael yn Gymraeg ag Saesneg. Rydym eisiau mwy o blant a phobl ifanc sydd a phrofiad gofal i fod yn ymwybodol o’i hawliau ac i gael mwy o lais a rheolaeth yn y broses cynllunio gofal ag asesiad.

Beth mae’r prosiect wedi’i gyflawni

Mae Plant yng Nghymru wedi gweithio gyda plant a phobl ifanc yn ogystal ag partneriaid allweddol ar draws adwurdodau lleol, byrddau iechyd ac y sector gwirfoddoli i gyd-gynhyrchu canllawiau iechyd a llesiant. Mae ein canllawaiu yn edrych ar pynicau sydd o ddidordeb i blant a phobl ifanc. Wrth i’r priosect esblygu, rydym wedi ymchwilio mewn i themau ehangach o addysg, rheoli arain ag perthnasoedd teulu. Mae’r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 ag hawilaiu plant yn ganolog i phob canllaw.

Canllawiau a gynhyrchwyd

Ein nod yw gwneud y canllawiau mor hygyrch a sy’n bosib. Gall pob un ei lawrlwytho o ein gwefan a gall pobl ifanc cael gafael arnynt yn anibynnol os y dymunant. Fodd bynnag, rydym yn ymwybodol fod rhwystrau ychwenegol yn ymwneud a hygrychedd yn bodoli i rhai bobl ifanc mewn gofal. Ein gobaith yw drwy weithio gyda’r gweithwyr proffesiynol sydd yn cefnogi plant mewn gofal yn uniongyrchol byddent gyda’r opsiwn o ddefnyddio canllawiau yn eu ymarfer gyda plant a phobl ifanc i sicrhau bod llais a rheolaeth yn parhau i fod yn ganolog mewn cynllunio gofal ag asesiad.

Ffyrdd o gymryd rhan

• Os ydych yn gweithio yn uniongyrchol gyda plant a phobl ifanc gallwch eu ddefnyddio yn ymarferol
• Os ydych gyda gwefan i bobl ifanc sydd a phrofiad gofal neu tudalen mewnrwyd ar gyfer gweithwyr proffesiynol gallwch rannu dolen i ein gwefan ni
• Gallwch drydaru amdanynt/ rannu ymysg eich rhwydweithiau
• Ei ddefnyddio fel ffordd o hyfforddi staff neu pobl ifanc
• Dywedwch wrthym beth rhydych yn feddwl! Rydym yn croesawy adborth-efallai bod yna bwnc penodol hoffech ganllaw ar yn y dyfodol

Fel priosect gallem

• Fynychu cyfarfodydd tim i ddweud mwy wrthych am y priosect, cymryd rhan dechrau rhannu rhai o’r canllawiau
• Cyflwyno rhywfaint o hyfforddiant gyda phobl ifanc ar hawliau, lles a’n canllawiau

Camau nesaf

Rydym yn gwerthfawrogi bod yna lawer iawn o waith dal i wneud. Mae materion pobl ifan cyn newid wrth i’r priosect esblygu. Byddem yn parhau i weithio mewn ffordd sydd yn addas i anghenion plant a phobl ifanc yn ogystal a anghenion y gweithwyr proffesiynol sydd yn eu gefnogi.

Emma.Sullivan@childreninwales.org.uk 
info@childreninwales.org.uk
02920 342434
@childreninwales 
@plantyngnghymru