ADRODDIAD YMCHWIL
Awdur: Long SJ, Evans RE, Fletcher A, Hewitt G, Murphey S, Young H, Moore GF
Blwyddyn: 2017
Crynodeb o’r Adroddiad:
Amcan: Ymchwilio i’r cysylltiad rhwng byw mewn gofal maeth (CC) â defnyddio sylweddau a lles goddrychol mewn sampl o fyfyrwyr ysgol uwchradd (11-16 oed) yng Nghymru yn 2015/16, ac archwilio a yw’r cymdeithasau hyn yn cael eu gwanhau yn ôl ansawdd canfyddedig perthnasoedd rhyngbersonol.
Dylunio: Holiadur ymddygiad iechyd a ffordd o fyw trawsdoriadol, wedi’i seilio ar boblogaeth. Lleoliad a chyfranogwyr: Cymru, y DU; pobl ifanc a gymerodd ran yn Ymchwil Iechyd Ysgol 2015/16
Holiadur rhwydwaith (SHRN) (n = 32 479).
Canlyniad sylfaenol: Cymharwyd ymddygiadau iechyd ymhlith pobl ifanc yn y CC â rhai o aelwydydd preifat.
Canlyniadau: Roedd mynychder yr holl ganlyniadau niweidiol yn uwch ymhlith pobl ifanc yn CC. Roedd y rhai yn CC yn sylweddol fwy tebygol o riportio defnydd meffedron, ymddygiadau camddefnyddio sylweddau lluosog, perthnasoedd gwaeth â chyfoedion ac athrawon, ar ôl profi bwlio, dyddio trais a lles gwael. Roedd y cysylltiad rhwng y CC a defnyddio sylweddau yn parhau i fod yn sylweddol, er iddo gael ei waethygu ar ôl rhoi cyfrif am newidynnau perthynas. Daeth y cysylltiad rhwng CC a lles goddrychol yn ddienw ar ôl addasu ar gyfer newidynnau perthynas.
Casgliadau: Mae pobl ifanc sy’n byw yn y CC yn profi canlyniadau sylweddol waeth na phobl ifanc nad ydynt mewn gofal, yn debygol oherwydd ystod o ffactorau gofal a rhagofal, sy’n cael effaith andwyol ar berthnasoedd cymdeithasol dilynol. Mae’r dadansoddiadau’n gyson â’r rhagdybiaeth bod cymdeithasau CC â defnyddio sylweddau a boddhad bywyd yn cael eu hesbonio’n rhannol gan berthnasoedd cymdeithasol o ansawdd gwaeth. Mae angen astudiaethau hydredol ar raddfa fawr i ymchwilio i’r berthynas rhwng bod mewn gofal a chanlyniadau iechyd, addysgol a chymdeithasol. Dylai ymyriadau ac ymyriadau iechyd meddwl i leihau’r defnydd o sylweddau a gwella llesiant yn y CC gynnwys ffocws ar gefnogi perthnasoedd cymdeithasol iach.
