‘Profiad a Diwylliant Gofal, Archif Ddigidol’ yw’r cyntaf o’i math a bydd yn cynnwys llenyddiaeth, gair llafar a deunydd academaidd ar brofiadau gofal.
Mae’n bleser gan Dr Dee Michell a Miss Rosie Canning gyhoeddi archif ddigidol newydd Profiad a Diwylliant Gofal. Bydd y wefan yn lansio ar 11 Ebrill – trwy Zoom, i gyd-fynd â Mis Hanes Profiad Gofal. Bydd gwahoddiadau i’r lansiad yn gwahodd pobl i roi gwybod i ni am eu hoff gymeriadau â phrofiadau gofal a gynrychiolir mewn gofal maeth, mabwysiadu, gofal gan berthnasau neu leoliadau preswyl. ‘Bydden ni’n hoffi i bobl ymuno a’n cynghori ni ar lenyddiaeth, ffilm, theatr, teledu, radio a deunydd academaidd ar brofiadau o ofal y gellir eu cynnwys.’
Er bod ‘straeon llwyddiant’ i’w gweld yn y cyfryngau o bryd i’w gilydd am bobl â phrofiad o ofal, dim ond un prif stori sy’n cael ei hadrodd am y grŵp hwn yn gyffredinol, hynny yw, eu bod wedi’u gorgynrychioli mewn carchardai, ymhlith y rheiny sy’n dioddef salwch meddwl ac ymhlith y digartref.
Mae plant a phobl ifanc mewn gofal cymdeithasol, a’r rhai sydd wedi gadael, yn aml yn destun stigmateiddio a gwahaniaethu. Gall bod yn destun stigmateiddio a gwahaniaethu effeithio’n negyddol ar iechyd meddwl a lles nid yn unig yn ystod y profiad gofal ond yn aml am flynyddoedd lawer hefyd.
Nod y prosiect yw cyfrannu at newid agweddau cymunedol tuag at bobl â phrofiad gofal fel grŵp. Yn lle cael eu gweld trwy’r lens sengl gyfredol yn unig (eu bod yn cael eu gorgynrychioli mewn carchardai, ymhlith y rheiny sydd â salwch meddwl ac ymhlith y digartref), byddant yn cael eu hystyried yn grŵp creadigol, er gwaethaf (a/neu oherwydd) eu bod yn aml wedi profi caledi a thrawma.
Mae Rosie Canning (DU) a Dee Michell (Awstralia) yn ysgolheigion sydd â phrofiad byw o ofal ac angerdd gydol oes am lyfrau. Maent wedi elwa’n fawr o ddarllen i’w cadw’n brysur ac maent yn ymwybodol o’r cynrychioliadau hanesyddol o’r profiad o ofal dros amser. Mae’r ddau yn cael eu dylanwadu gan Origin Stories Lemn Sissay a’r arddangosfa Superman was a Foundling yn yr Amgueddfa Foundling yn Llundain. Mae Rosie a Dee yn cydweithio i ddatblygu Archif Ddigidol, gwefan hygyrch un stop gyda gwybodaeth am gymeriadau sydd â phrofiad o ofal mewn ffuglen ac ar y sgrin, yn ogystal ag awduron, artistiaid ac actorion sydd â phrofiad o ofal.
Ar gyfer plant a phobl ifanc mewn gofal, a’u gofalwyr, gweithwyr cymdeithasol, athrawon, ac ati, bydd Profiad a Diwylliant Gofal yn ffynhonnell sylweddol o ddeunydd y gellir cyfeirio plant a phobl ifanc ati i weld cymeriadau y gallant uniaethu â nhw. Fel y dywedodd Ryan McCuaig a oedd mewn gofal, mae cymeriadau fel Harry Potter ar gyfer y rhai sydd wedi gadael gofal hefyd. Roedd yn ei ugeiniau pan wnaeth sgwrs â pherson arall a oedd â phrofiad o ofal am Harry Potter wneud iddo sylweddoli ei fod “eisoes yn rhan o rywbeth mwy” lle’r oedd yn aml wedi cael trafferth â’r ffaith nad oedd yn ‘ffitio i mewn’.
Mae llawer o gymeriadau eraill â phrofiad o ofal nad yw’r sector efallai yn ymwybodol ohonynt ond a fydd i’w gweld yn yr Archif Ddigidol.
Bydd Profiad a Diwylliant Gofal yn hwb i addysgwyr ac ymchwilwyr hefyd. Gallai ymchwilwyr, er enghraifft, ddewis cymeriadau ar wahân i Harry Potter a chynnal prosiectau ymchwil i ddarganfod yr effaith y maent yn ei chael ar blant a phobl ifanc. Gallant hefyd ddadansoddi cynrychioliadau o brofiadau gofal dros amser ac mewn gwahanol fforymau.
Bydd Jamie Crabb, Seicotherapydd sydd â phrofiad o ofal, yn cynghori ar ddylunio a chynnal y wefan. Hoffai Rosie a Dee ddiolch i Ymddiriedolaeth Welland, elusen a sefydlwyd gan Jan Rees OBE yn 2019, am y cyfraniad ariannol y maent wedi’i wneud sydd wedi golygu bod modd lansio Profiad a Diwylliant Gofal. Meddai Sarah Saunders, Ymddiriedolwr o Ymddiriedolaeth Welland “rydym ni’n falch o gefnogi datblygiad prosiect mor greadigol a chyffrous y credwn a fydd o fudd mawr i lawer o bobl”. Mae Ymddiriedolaeth Welland yn cefnogi prosiectau a mentrau sydd o fudd i oedolion sydd wedi profi gofal.
Sut i ddod o hyd i ni:
careexperienceandculture@gmail.com
@CareExp_Culture
Care Experience & Culture
