PROSIECT MEDDYGOL
Awdur: Dr Karen Kenny
Blwyddyn: 2017
Crynodeb:
Nod y prosiect hwn oedd archwilio profiadau addysgol ‘plant sy’n derbyn gofal’ mewn un awdurdod lleol yn Lloegr. Mae gan bobl ifanc, yng ngofal y wladwriaeth, gyflawniadau addysgol sy’n gyson is na’u cyfoedion sy’n byw gyda’u teuluoedd biolegol. Nid yw’r sefyllfa hon yn unigryw i gyd-destun y DU; mae’n cael ei efelychu ledled Ewrop a Gogledd America. Gan anelu at astudiaeth ethnograffig, cynhyrchodd y prosiect ddata ansoddol mawr ei angen er mwyn ystyried profiadau addysgol plant mewn gofal yn Nyfnaint. Hyd yma mae llawer o ymchwil yn y maes hwn wedi canolbwyntio ar ddadansoddiad ystadegol o ganlyniadau mesuredig, a ffactorau cyfrannol sy’n dangos darlun llwm o dangyflawniad a chanlyniadau gwael i oedolion. Roedd y dyluniad yn caniatáu darlun mwy crwn o’r profiad addysgol llawn, nid yn unig o ran cyflawniad, ond golwg ar brofiadau addysgol ehangach, gan roi mewnwelediad manwl i’r gwerth y mae plentyn sy’n derbyn gofal yn ei roi ar ‘addysg’ yn ei synnwyr ehangaf. Mae canlyniadau’r astudiaeth hon yn ychwanegu at y corff bach o ymchwil yn y maes hwn sy’n cymryd golwg fwy cymdeithasegol. Gweithiodd yr ymchwilydd gyda phobl ifanc a chyn-fyfyrwyr gofal hŷn, gydag oedrannau cyfranogwyr yn amrywio ar draws pum degawd: 11 i 59, gan ganiatáu i elfen o amseroldeb gael ei hystyried mewn prosiect cymharol fyr tymor. Casglwyd profiadau trwy gyfweliadau ansoddol, gan ganolbwyntio ar y presennol gyda’r bobl ifanc, a defnyddio lens hanes bywyd wrth weithio gydag oedolion. Dadansoddwyd y canfyddiadau yn y fath fodd ag i nodi themâu addysgol ar draws cenedlaethau, ar gyfer y bobl ifanc hynny sydd yng ngofal yr awdurdod lleol. Canfu’r astudiaeth, i bobl ifanc mewn addysg gofal awdurdodau lleol, yr ystyrir ei fod yn digwydd ar draws eu profiadau bywyd, diffiniad llawer ehangach na’r hyn sy’n digwydd o fewn amgylcheddau ‘ysgol’ ffurfiol. Roedd yr olwg ehangach hon ar addysg yn cynnwys sgiliau bywyd, sgiliau cymdeithasol, sgiliau chwaraeon a sgiliau digidol. Roedd cyfranogwyr yn nodi eu bod yn gyflawnwyr yn yr olwg ehangach hon ar addysg. Dangosodd yr astudiaeth y gallai pobl ifanc mewn gofal fod yn atblygol yn eu dysgu, roeddent yn adrodd eu hunain fel asiant, ac yn arddangos arferiad a oedd yn eu helpu i ddysgu pwy oeddent, ac i gydnabod eu cyflawniadau. Mae’r astudiaeth yn ychwanegu at y ddealltwriaeth gyfredol o’r ffordd y mae plant mewn gofal yn dysgu. Mae model gweledol o ‘Amodau ar gyfer Dysgu’ wedi’i ddatblygu, yn seiliedig ar y tri lluniad damcaniaethol: atblygedd, asiantaeth, ac arfer. Mae gan y model hwn y potensial i’w gymhwyso i grwpiau mwy a phobl ifanc eraill, i archwilio’r amodau sy’n cefnogi eu dysgu. Mae’r canfyddiadau hyn yn darparu mewnwelediadau pwysig a allai lywio’r broses o wneud penderfyniadau yn y proffesiynau gofal ac addysg.
