Hawl i berthynas: Mynd i’r afael â’r rhwystrau y mae pobl sydd ag anableddau dysgu’n eu hwynebu wrth ddatblygu a chynnal perthnasoedd rhywiol.
Yn ein pedwerydd gweminar o gyfres DRILL (Ymchwil i Anabledd ynghylch Byw a Dysgu Annibynnol), rydym yn rhannu’r prosiect ymchwil hwn a arweinir gan y Tîm Datblygu Cenedlaethol ar gyfer Cynhwysiant (NTDi) ar y cyd â My Life My Choice (MLMC). Mae MLMC yn sefydliad hunan-eiriolaeth dros oedolion sydd ag anableddau dysgu, yn Swydd Rydychen.
Mae gan bobl sydd ag anableddau dysgu hawl i ddatblygu perthnasoedd rhywiol. Mae Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Pobl sydd ag Anableddau (UNCRPD) yn datgan bod gan bobl sydd ag anableddau hawl i beidio â chael eu hanffafrio ym mhob agwedd ar briodas, teulu, bod yn rhiant a pherthnasoedd. Y realiti yw bod oedolion sydd ag anableddau dysgu’n wynebu rhwystrau sefydliadol ac agweddol sy’n eu rhwystro rhag ymarfer a mwynhau’r hawl sylfaenol hon.
Yn 2018, gwnaeth NTDi a MLMC gyd-gynhyrchu ymchwil i’r rhwystrau y mae pobl sydd ag anawsterau dysgu’n eu hwynebu wrth ddatblygu a chynnal perthnasoedd rhywiol. Ystyriodd yr ymchwil effaith polisïau ac arferion gwasanaethau cefnogol, i ganfod rhwystrau’n well yn ogystal ag enghreifftiau o arferion da.
Canfu’r ymchwil fod rhwystrau’n cynnwys: cyfleoedd prin i gwrdd â phartneriaid; rhwystrau gan deuluoedd a staff (bwriadol ac anfwriadol) gyda rhywioldeb yn cael ei ystyried yn ‘warthnod’ o hyd; diffyg arian a chludiant; diffyg gwybodaeth am rywioldeb a chadw’n ddiogel (a diffyg ymwybyddiaeth o adnoddau am hyn); ffrindiau a chyd-letywyr anghefnogol; ac nid ystyrir perthnasoedd rhywiol yn flaenoriaeth wrth gomisiynu gwasanaethau heblaw am ddiogelu.
Arweiniodd yr ymchwil at naw argymell allweddol i ddarparwyr addysg, gwasanaethau iechyd a gofal i gefnogi oedolion sydd ag anableddau dysgu wrth ddatblygu a chynnal perthnasoedd rhywiol. Mae’r gweminar hwn, a gyflwynir gan NTDi a MLMC yn rhoi cipolwg rhagorol ar yr ymchwil a gyd-gynhyrchir, ei chanfyddiadau a’i hargymhellion.
