Mewn astudiaeth a oedd yn canolbwyntio ar brofiadau pedwar ar ddeg o deuluoedd mabwysiadol newydd eu ffurfio yn y DU, fe wnaethom archwilio’r hyn a ddylanwadodd ar y prosesau penderfynu ar gyfer rhieni a ddewisodd fabwysiadu plant hŷn. Diffiniwyd plant hŷn yn yr ymchwil fel plant a oedd yn bedair oed a hŷn pan wnaethant gyrraedd eu cartrefi mabwysiadu newydd.
Mae’r grŵp hwn o deuluoedd yn bwysig, oherwydd mae’n gyffredin i rieni mabwysiadol fynegi ei bod yn well ganddynt blant iau, ac felly gall fod yn anodd dod o hyd i gartrefi parhaol i blant hŷn.
Y broses asesu
Mae’n ofynnol i ddarpar rieni mabwysiadol yng nghyd-destun y DU fynd drwy broses asesu. Fel rhan o’r broses asesu, mae’n ofynnol i ddarpar rieni ddilyn hyfforddiant i’w paratoi ar gyfer mabwysiadu, yn yr hyfforddiant hwn byddant yn dysgu am anghenion posibl y plant a fydd yn cael eu lleoli gyda nhw.
Yn ystod y broses baratoi ac asesu hon, gall darpar rieni mabwysiadol fynegi yr hyn sy’n well ganddynt o ran nodweddion eu plentyn neu eu plant yn y dyfodol. Mae hyn yn cynnwys eu dewisiadau ynghylch oedran eu plentyn neu blant yn y dyfodol. Disgrifiodd rhieni pa mor anghyfforddus iawn y gallai’r broses o wneud penderfyniadau am blant y dyfodol fod, gan eu bod yn ymwybodol y byddai unrhyw ddewisiadau a fynegwyd ganddynt yn golygu eu bod yn diystyru plant posibl eraill, a oedd hefyd angen cartref parhaol.
Yn ystod cyfweliadau â rhieni o’r teuluoedd mabwysiadol newydd, nododd sawl rhiant, er eu bod wedi dechrau’r broses gyda bwriad i fabwysiadu plentyn neu blant ifanc, bod eu dewisiadau wedi newid neu wedi symud yn ystod y broses asesu pan oeddent yn dysgu am anghenion a phrofiadau y plant a oedd ar gael i’w mabwysiadu.
Rhesymau dros ddewis plant hŷn
Cyfeiriodd sawl mabwysiadwr yn yr astudiaeth at resymau moesol dros wneud y dewis i fabwysiadu plentyn hŷn, er mwyn rhoi cyfle i blentyn gael cartref y mae’n bosibl na fyddai’n ei gael fel arall. Roedd plant hŷn yn aml yn cael eu mabwysiadu gyda’u brodyr a chwiorydd iau, a nododd rhieni hefyd eu bod wedi gwneud dewis moesol i beidio â gwahanu grŵp o frodyr a chwiorydd. Roedd mabwysiadu grŵp o frodyr a chwiorydd, i rai rhieni yn yr astudiaeth, yn ffordd o gyflawni’r maint teulu dymunol yn gymharol gyflym heb orfod fynd trwy’r broses fabwysiadu (a oedd weithiau yn llafurus) ar sawl achlysur.
Er bod y rhan fwyaf o rieni yn yr astudiaeth yn gweld y penderfyniad i fabwysiadu plentyn hŷn yn ddewis cadarnhaol a rhagweithiol, esboniodd lleiafrif bach o rieni eu bod wedi gobeithio mabwysiadu plant iau, ond dros amser wedi newid eu dewisiadau, yn anfoddog, oherwydd nad oedd plant iau ar gael, ac roedd hyn yn golygu eu bod wedi bod yn aros ers peth amser i gael eu paru â phlentyn ac i ddechrau eu teulu.
Nododd un set o rieni eu bod yn gweld mabwysiadu plentyn hŷn yn ffordd o ‘ddal i fyny’ gyda ffrindiau a oedd eisoes â phlant o oedran tebyg i’w merch newydd. Nododd rhieni eraill eu bod, trwy fabwysiadu plentyn hŷn, yn gallu cael gwell dealltwriaeth o’r hyn y gallai anghenion y plentyn fod yn y dyfodol, gan y gallai materion datblygiadol fod yn amlwg eisoes mewn plant hŷn, ond gallai fod yn anoddach eu gweld mewn babanod.
Roedd rhieni mabwysiadol yn yr astudiaeth yn aml yn disgrifio eu teimladau o berthyn i’w darpar blentyn, hyd yn oed cyn iddynt gwrdd â nhw, ac yn aml roeddent yn disgrifio sut yr oeddent yn teimlo eu bod wedi cael eu dwyn ynghyd oherwydd ffawd neu dynged.
I gael rhagor o fanylion am ganfyddiadau’r astudiaeth hon, gweler ein cyhoeddiad a fydd yn cael ei gyhoeddi yn Adoption and Fostering Journal Palmer, C., Coffey, A., a Rees, A. 2023. Cymhellion a phrosesau gwneud penderfyniadau rhieni sy’n mabwysiadu plant hŷn. Mabwysiadu a Maethu.
Dr Claire Palmer
Hoffwn ddiolch i’n cydweithwyr yn Astudiaeth Carfan Mabwysiadu Cymru am eu gwaith ar yr astudiaeth ehangach y mae’r data a amlinellir uchod yn deillio ohoni. Mae hyn yn cynnwys Katherine Shelton, Sally Holland, Julie Doughty, Sarah Meakings, Heather Ottaway, Rebecca Anthony, a Janet Whitley.
This Blog is part of our ExChange conference, “Reframing Adoption”
To find more resources on this topic, check out the conferences below.
